Kiedy byłam mała, moja babcia często powtarzała, że kogo pan Bóg chce ukarać, to mu rozum odbiera. Wtedy się z tego śmiałam, a dziś wydaje mi się, że chyba mnie chciał za coś ukarać. Bo wyraźnie odebrał mi rozum w chwili, kiedy zgodziłam się na tamtą propozycję...
Jagoda. Poznałyśmy się w salonie fryzjerskim, w którym ja pracowałam, a do którego ona przychodziła się czesać. Zawsze była elegancka, ubrana w drogie markowe rzeczy. Zazdrościłam jej, że ma dostatnie, dobre życie. Ja ledwo wiązałam koniec z końcem, sama z dwojgiem małych dzieci, bez alimentów, które mąż płacił od przypadku do przypadku.
Musiałam jeszcze pomagać schorowanej matce. Wiecznie na wszystko brakowało mi pieniędzy, a odkąd starszy synek poszedł do szkoły, te problemy jeszcze się pogłębiły. A to jakaś książka, a to wycieczka, a to znowu wyjście do kina.
I wtedy właśnie Jagoda, zupełnie niespodziewanie, zaproponowała mi, żebym przychodziła do niej sprzątać. W pierwszej chwili miałam wątpliwości. Nie dlatego, żebym wstydziła się sprzątać, jednak nie wyobrażałam sobie, kiedy znajdę na to czas.
Dopiero po rozmowie z mamą, która obiecała dwa razy w tygodniu zająć się wieczorami moimi dziećmi, podjęłam decyzję. Dodatkowe pieniądze były dla mnie jak manna z nieba. Dwa tygodnie później zorientowałam się, że życie mojej pracodawczyni wcale nie było takie sielankowe, jakby się wydawało.
Owszem, miała piękny dom, bogatego męża na stanowisku, sama była wykształcona i prowadziła dwa salony z włoską, bardzo drogą odzieżą. Wszystko miała oprócz dziecka. Tak bardzo go pragnęła, że często wieczorami częstowała mnie kawą albo drogim winem i ze łzami w oczach żaliła mi się, jak bardzo jest nieszczęśliwa.
– Nawet koleżanek już nie mam – opowiadała. – Wszystkie mają dzieci i żyją w innej rzeczywistości. Przedszkole, lekarze, szczepienia, szkoła, zajęcia popołudniowe – wymieniała, odginając palce – ja tego nie znam, nigdy nie znałam. A one nie mają czasu na wypady do spa, wieczorne wyjścia do teatru albo na drinka.
A poza tym nie miałam na to pieniędzy. Oczywiście nie oddałabym moich synków za żadne skarby, nie zamieniłabym się z Jagodą na jej życie, ale z drugiej strony bardzo chciałam mieć trochę łatwiej, trochę więcej pieniędzy. Kupiłabym dzieciom komputer, wysłałabym Grzesia na kolonie, a sobie kupiłabym nowy, elegancki płaszcz.
Może nie taki drogi, jak ma Jagoda, ale chociaż podobny. Pracowałam już u niej ze dwa miesiące, kiedy pewnego popołudnia wróciła do domu z czerwonymi oczami. Od razu widziałam, że płakała, mimo że nie odezwała się ani słowem. Dopiero dwie godziny później poszłam do salonu powiedzieć jej, że wychodzę, a ona siedziała przy kominku, piła wino i łzy płynęły jej po policzkach.
– Lekarz powiedział, że nie ma już dla mnie nadziei – odezwała się. – Nigdy nie będę miała dziecka.
Usiadłam obok niej na dywanie, nie wiedziałam, co powiedzieć, jak ją pocieszyć. Wtedy po raz pierwszy pomyślałam, że może jednak ja jestem szczęśliwsza, mimo że wiecznie brakuje mi pieniędzy.
– Może adoptujcie dziecko – odezwałam się w końcu niepewnie. – Jest tyle dzieci, które potrzebują rodziców.
Jagoda pokręciła głową.
– Wiktor się na to nigdy nie zgodzi – mruknęła. – Rozmawiałam już z nim o tym. On chce mieć swoje dziecko. W końcu znajdzie sobie jakąś inną, zdrową, płodną i mnie dla niej zostawi – dodała przez łzy.
Miałam ochotę powiedzieć, że jeśli to prawda, jeśli z tego powodu ją zostawi, to znaczy, że nie jest jej wart i nie ma co po nim płakać, ale ugryzłam się w język.
Wróciłam do domu, zostawiając Jagodę w rozsypce. Martwiłam się o nią, ale miałam swoje dzieci i swoje obowiązki. Dwa dni później Jagoda oznajmiła mi, że mają pewien pomysł i ona i jej mąż chcieliby ze mną porozmawiać.
– Oboje? – spytałam spłoszona.
Męża Jagody znałam słabo, tak naprawdę wiecznie nie było go w domu, to ona załatwiała ze mną wszystko.
– Tak, oboje – Jagoda miała dziwny wyraz twarzy, jakiś taki niepewny. – Ale nie obawiaj się. Po prostu mamy dla ciebie pewną propozycję. Mam nadzieję, że się dogadamy. Na pewno tak.
Czy oni oboje zwariowali? – przebiegło mi przez myśl.
Wiedziałam, że takie rzeczy się dzieją, ale przecież nie wokół mnie, przecież nie mogły dotyczyć mnie. Ja byłam zwyczajną kobietą, samotną matką po rozwodzie próbującą każdego miesiąca przeżyć do pierwszego bez pożyczki.
– Nie – pokręciłam głową. – To nierealne, niemożliwe.
Wtedy usłyszałam, że jak najbardziej realne. Mieli już ułożony cały plan. W prywatnej klinice zostałoby przeprowadzone sztuczne zapłodnienie i byłabym w ciąży z mężem Jagody. Zapewniliby mi opiekę medyczną na cały okres ciąży, wszystkie leki, witaminy i co tylko byłoby potrzebne. Potem urodziłabym dziecko, również w prywatnej klinice i już w szpitalu zrzekłabym się do niego praw na rzecz ojca, czyli Wiktora, męża Jagody.
– To jakieś szaleństwo – wyszeptałam.
Dla mnie to była zawrotna kwota. Nigdy w życiu nawet takiej nie widziałam. Mimo to miałam wątpliwości. Całe morze, cały ocean wątpliwości.
– Nie wiem – kręciłam głową, chyba już mniej energicznie. – Naprawdę nie wiem. Musiałabym się zastanowić – dodałam.
Wszystko to, co powiedzieli mi Jagoda z Wiktorem, rozbiło moje życie na kawałki. Chodziłam nieprzytomna, a Jagoda dzwoniła do mnie codziennie i pytała, czy już podjęłam decyzję. Nie umiałam jej podjąć. Byłam przekonana, że to jest złe i że będę tego żałować.
Z drugiej strony, obiecane pieniądze tak bardzo ułatwiłyby mi życie. I mnie, i moim dzieciom. Nawet mojej chorej matce. Nie mam pojęcia, jak mogłam być taka głupia i nie pomyśleć choć przez moment, że to nienarodzone dziecko nie będzie tylko ich. Przecież będzie także moje.
Złamałam się, kiedy po tygodniu Jagoda oznajmiła, że do obiecanej kwoty dołożą mi jeszcze dwadzieścia tysięcy. Boże święty, to była jakaś zawrotna suma!
– Dobrze, zgadzam się – powiedziałam, bo teraz już nie umiałam się oprzeć.
– Zobaczysz, nie będziesz żałować – Jagoda aż promieniała radością.
A ja czułam już wtedy, gdzieś w głębi serca, że to się nie uda, że będę żałować, że to po prostu nie ma prawa się udać.
Wszystko poszło idealnie, już po pierwszym razie okazało się, że jestem w ciąży. Nie wiedziałam tylko, co mam powiedzieć synom. No i matce oczywiście. Prawdy w żadnym razie nie mogłam.
Po pierwsze, ani Jagoda, ani Wiktor nie życzyli sobie tego, to, co robiliśmy, było przecież nielegalne. A po drugie, moja matka nie zrozumiałaby, nie pojęłaby, jak mogłam na coś takiego się zgodzić. Liczyłam na to, że dopóki nie będzie widać brzucha, nie muszę się przyznawać.
Miałabym więc jeszcze trochę czasu. Niestety, Wiktor z Jagodą naciskali, żebym poszła na zwolnienie. Oni mi dawali pieniądze, a ja dbałam o ich dziecko. Taki był układ, na to się zgodziłam. Mama szybko się zorientowała w sytuacji, a kiedy Grzesiek poinformował babcię, że nie chodzę do pracy, była już pewna. Przyszła do mnie któregoś przedpołudnia, żeby dzieci nie było w domu. Nawet o nic nie pytała.
– Czy ty zupełnie oszalałaś, dziewczyno?! Co ty wyprawiasz? – zaczęła od progu.
– O co ci chodzi? – udawałam, że nie rozumiem.
– Nie udawaj głupszej, niż jesteś – warknęła gniewnie. – Ledwie dajesz radę z chłopcami, a zrobiłaś sobie jeszcze jedno? Zwariowałaś!
Milczałam. Cholera, byłam nieprzygotowana na tę rozmowę, zaskoczyła mnie. Sądziłam, że jeszcze mam trochę czasu.
– A może ty zamierzasz wyjść za mąż? – matka popatrzyła na mnie z nadzieją w oczach. – Powiedz, kto to jest?
– Kto niby?
– Maryśka, przestań udawać głupią! – krzyknęła. – Pytam cię jak dorosłą kobietę, kto jest ojcem twojego dziecka.
– Dorosła jestem, nie muszę ci się tłumaczyć – denerwowałam się coraz bardziej.
– Tak. Dorosła to ty jesteś, ale odpowiedzialna to na pewno nie.
Wyszła wtedy ode mnie rozzłoszczona i obrażona. Sama byłam zła na siebie, wiedziałam, że nie tak powinnam z nią rozmawiać. Przecież martwiła się o mnie, pomagała, jak mogła, a ja potraktowałam ją jak kogoś, kto się wtrąca. Dwa dni później poszłam mamę przeprosić. I wtedy powiedziałam jej, że ojciec dziecka jest żonaty, że nie odejdzie od żony, a ja raczej oddam mu dziecko na wychowanie. Chciałabym, żeby uwierzyła, że miałam normalny, zwyczajny romans z Wiktorem.
– Oszalałaś? – złościła się oburzona. – Chcesz oddać własne dziecko obcym ludziom? Na poniewierkę?
– Jaką poniewierkę? – teraz z kolei ja byłam zła. – Przecież to jego ojciec.
– Ojciec, ojciec. Jakbyś nie wiedziała, jacy są mężczyźni. Co z tego, że ojciec, skoro matką będzie obca baba? Podaj go do sądu, niech płaci alimenty. Przecież nie możesz wyrzec się własnego dziecka – mama uparcie powtarzała swoje, w ogóle nie zwracając uwagi na moje milczenie.
A ja po raz pierwszy uświadomiłam sobie, że dziecko jest, owszem, dzieckiem Wiktora, ale jest także moje. I miałabym je oddać Jagodzie? A może ono będzie podobne właśnie do mnie? Nie do Wiktora, tylko do mnie. A może do Grzesia albo Pawełka. Rany boskie, jak ja miałabym je urodzić, a potem oddać i nigdy więcej go nie zobaczyć.
A może Jagoda wcale by go nie kochała? Może tylko tak jej się wydawało, że chce dziecka, a jak ono już by było i miałaby świadomość, że jest moje, nie jej, może by je znienawidziła. Nie wiedziałam już sama.
– Nie męcz mnie, mamo – poprosiłam. – Jeszcze się zastanowię.
– Tu się nie ma nad czym zastanawiać – warknęła moja rodzicielka. – Wychowa się dwoje, wychowa się i trzecie.
No tak, a jeszcze niedawno krzyczała, że z tą dwójką nie daję sobie rady. Miała zresztą rację. O rany, w co ja się wpakowałam? Naprawdę byłam głupia! Od tej pory zaczęłam myśleć, że oddanie dziecka wcale nie będzie takie proste i łatwe, jak mi się początkowo wydawało. Przecież to moje dziecko!
A kiedy zrobiłam USG i okazało się, że to będzie dziewczynka, wszystko we mnie protestowało przed tym, że miałabym ją, moją córeczkę komukolwiek oddać. Chłopcy, mimo że obawiałam się bardzo ich reakcji, też ogromnie się ucieszyli, że będą mieli siostrę. A ja czułam się jak w matni, czułam się coraz bardziej osaczona.
Byłam już pewna, że nie dam rady oddać Zosi, jak w myślach nazywałam swoją córeczkę, ale bałam się powiedzieć o tym Jagodzie i jej mężowi.
Chwilami także przypominałam sobie płaczącą pod kominkiem Jagodę i wyobrażałam sobie, jak bardzo będzie nieszczęśliwa, jeśli nie dostanie tego wymarzonego dziecka, na które tak czekała i na które już się szykowała. Dwa miesiące przed porodem powzięłam decyzję.
Trudno, będzie, co będzie, musiałam im powiedzieć, że za nic nie oddam im Zosi. Dawno już u nich nie byłam, dlatego bardzo zaskoczyła mnie wywieszona na ogrodzeniu tablica z informacją, że dom jest do sprzedania.
– Wyprowadzacie się? – zapytałam.
– Tak, zaraz po narodzinach Magdalenki – usłyszałam w odpowiedzi.
Stałam w progu i patrzyłam na nich. Jagoda siedziała w fotelu, Wiktor stał przy kominku. Jak ja mogłam być taka głupia? Oni zaraz po urodzeniu zabraliby moją córkę, wyjechali w nieznane, a ja nigdy bym jej nie zobaczyła. Nawet im się nie dziwiłam, woleli zniknąć mi z oczu, chcieli mieć małą tylko dla ciebie. Ja przecież miałam się zrzec wszystkich praw do niej.
– Muszę wam powiedzieć, że zmieniłam zdanie – oznajmiłam wprost. – Nie mogę oddać wam Zosi. Nie mogę.
– Jakiej Zosi, do diabła? – Jagoda zerwała się z fotela. – Nasza córka będzie miała na imię Magdalena.
– Ale moja będzie nazywała się Zosia. Bardzo mi przykro, Jagoda, ja po prostu nie mogę tego zrobić, nie dam rady jej oddać. Już ją kocham…
Widziałam, jak oczy Jagody wypełniają się łzami, widziałam, jak osuwa się na fotel. Kiedy odwracałam się do drzwi, usłyszałam jeszcze za sobą krzyk Wiktora:
– To jest też moja córka!
Nie miałam sił tego słuchać. Powiedziałam, co miałam do powiedzenia i wyszłam. Niech się dzieje, co chce. Wiem, że to także córka Wiktora, jeśli będzie chciał ją widywać, nie będę się sprzeciwiać, ale nie wyrzeknę się jej. Jest przecież moim dzieckiem. Do rozwiązania jeszcze kilka tygodni. A potem zobaczymy.
Maria, 39 lat
Kilka lat temu wydawało mi się, że emerytura to spełnienie moich marzeń. Jej pierwszy rok miałam zaplanowany od dawna. Pojechać do Paryża, zrobić porządek z ogrodem, czytać, zapisać się na basen. I mieć wreszcie czas dla siebie. Aha, bardzo śmieszne! Lista życzeń wisiała na lodówce od kilku miesięcy, jeszcze zanim odeszłam z pracy. Napawałam się tymi marzeniami każdego dnia Nawet pokazałam spis moim córkom. Radośnie kiwały głowami, zachęcały. Potem na pewno widziały ją co najmniej kilka razy. Ale widać mają kłopot z oczami i przyswajaniem informacji. Mijała właśnie trzecia doba mojej oficjalnej emerytury, gdy do drzwi załomotała Marta, moja pierworodna. – Mamuś, sorrki, nagła sytuacja. Niania zachorowała. To tylko na kilka godzin. Marta postawiła na stole nosidełko z Julkiem i zanim zdążyłam otworzyć usta, już jej nie było. Kochałam mojego wnuka, nie widywałam się z nim zbyt często, więc nawet się ucieszyłam. Dałam mu pić i zabrałam do ogrodu. Julek był grzeczny, coś tam sobie gaworzył, dzień zleciał szybko. – No jestem, przepraszam, że się spóźniłam. Ale wiesz, no szalony dzień miałam. Musiałam oddać tę pracę na studia, pora wreszcie je skończyć. A tu nagle okazało się, że właśnie jedzie kanapa do nowego mieszkania i muszę tam jechać. I oczywiście złapałam gumę. Jacek w delegacji, a niania… No właśnie. Niania. Pani Lucynka właśnie zadzwoniła . Ma bardzo złe wyniki echa serca. Lekarz zabronił jej pracować. Nie wolno jej się męczyć, dźwigać. A nasz Juluś to już kawał chłopa, prawda? Marta złapała synka na ręce i zaczęła z nim skakać po mojej kuchni. – No i widzisz, mamuś, muszę cię spytać, czy mogłabyś się przez jakiś czas poopiekować Julkiem . Dopóki nie znajdziemy z Jackiem nowej niani, a to nie jest łatwe. Pomożesz, prawda? Obiecywałam sobie wcześniej, że będę twarda i że się nie...
Kiedy urodził się Maciuś, zdecydowaliśmy z mężem, że przez pewien czas zostanę z synkiem w domu. Andrzej zarabiał dobrze, był w stanie nas utrzymać na przyzwoitym poziomie. Poza tym przez kilka lat staraliśmy się o dziecko, więc teraz pragnęłam zapewnić synkowi opiekę najlepszą z możliwych, czyli moją własną. W taki oto sposób zrezygnowałam z pracy i zostałam kurą domową. Odkąd skończyłam studia, zawsze żyłam na pełnych obrotach – najpierw jako pomoc księgowej, następnie jako księgowa w biurze rachunkowym, a w końcu główna księgowa w dużej firmie produkcyjnej. Przekładało się to na dobre zarobki, ale zabierało potwornie dużo czasu. Jeśli miałabym przy tym zajmować się dzieckiem, chyba nie dałabym rady. Andrzej nie miał zamiaru mi pomagać Początkowo przyjeżdżała do mnie trzy razy w tygodniu mama. Słabo się czułam po porodzie i potrzebowałam pomocy. Dopiero po jakichś trzech miesiącach zaczęłam radzić sobie sama. Nigdy nie sądziłam, że przy tak maleńkim dziecku może być tyle zajęć. Od rana do wieczora miałam co robić. Pranie, sprzątanie, przebieranie, przewijanie, karmienie… Chwilami kręciło mi się w głowie. Potrzebowałam chwili wytchnienia. – Andrzej, zajmij się małym, wyskoczę na godzinkę do fryzjera – prosiłam męża w sobotę. – Nie mogę, kochanie, mam dziś zebranie – słyszałam w odpowiedzi. – Andrzej, umówiłabym się po południu z dziewczynami na plotki i na zakupy. Tak dawno nigdzie nie wychodziłam… – Kiedy indziej, Majka, dziś wrócę później, mamy naradę. „Jutro”, „kiedy indziej”, „za tydzień” – powtarzał w kółko Andrzej. W końcu doszło do tego, że wychodziłam z domu tylko na spacer z małym. Przy okazji robiłam najpotrzebniejsze zakupy, żeby nie ciągnąć Maciusia po raz drugi. Ubieranie, rozbieranie, targanie...
Jak niewiele trzeba było wysiłku z mojej strony, aby pomóc Maciusiowi i chorej Joasi. Właśnie dla chwili takiej satysfakcji warto być pedagogiem i pracować z dziećmi. Weszłam do klasy i spojrzałam na półkę, na której dzieci trzymały swoje zwierzątka… Lepiłam je z modeliny i wręczałam maluchom jako prezent za dobrą odpowiedź albo wyjątkowo grzeczne zachowanie. Wiadomo, że w pierwszej klasie nie stawia się stopni, trzeba dać uczniom jakoś inaczej do zrozumienia, czy coś robią dobrze, czy źle. A taki żółwik lub krówka z modeliny są idealną motywacją. Moi uczniowie prześcigali się w nauce, żeby tylko zdobyć kolejne trofeum Niektórzy mieli już całą menażerię. Podeszłam do półki, czując, że jestem z nich naprawdę dumna. Po chwili jednak stwierdziłam, że czegoś mi chyba na niej brakuje… Tak! Zniknęły trzy zwierzątka, wszystkie należące do Maćka. Ciekawe, co się z nimi stało? A więc to dlatego mały opuścił się w nauce! Maciek był jak na razie przeciętnym uczniem, często na lekcjach się zamyślał i odpływał gdzieś daleko. Dlatego bardzo się cieszyłam, kiedy w końcu udało mu się zdobyć jakieś zwierzątko. Byłam ciekawa, dlaczego ich teraz nie ma. Może je zabrał do domu? Po lekcjach spytałam o to chłopca. Zrobił lekko spłoszoną minę. – Dałem je siostrze – wyznał cicho. – To bardzo ładnie z twojej strony! – powiedziałam z uznaniem. – Ile lat ma twoja siostrzyczka? – Pięć. Ale mama mówi, że jest bardzo rozwinięta jak na swój wiek – odparł Maciek, nie kryjąc dumy. – Pewnie chodzi do przedszkola? – Nie, ona jest w szpitalu – rzucił mały. Zrobiło mi się głupio. Prowadząc lekką konwersację z tym siedmioletnim dzieckiem, nie spodziewałam się takiej odpowiedzi. Ani tak poważnego spojrzenia jego brązowych oczu. – Na pewno się ucieszyła z tych zwierzątek od ciebie – wybąkałam tylko. – Bardzo! –...
