Z rozrzewnieniem patrzyłem na siedzącą przede mną mamę. Delikatna i drobna z postury, potrafiła być naprawdę wielka duchem. Miała charakter, charyzmę i psychikę silną jak stal. Najlepiej dowodził tego fakt, że wychowała i wyprowadziła na ludzi takiego ancymona jak ja, odkąd to mój szanowny tatuś ulotnił się z naszego życia.
Rany, dopiero teraz, kiedy sam miałem dziecko, docierało do mnie, jak musiało być jej ciężko. Ojciec praktycznie zerwał z nami kontakty, ograniczając się do płacenia alimentów. Mama musiała więc wziąć na siebie wszystko – ciężar utrzymania naszej dwuosobowej rodziny i wyprowadzenia na ludzi niepokornego, wyrzucanego z kolejnych szkół za niesubordynację syna. Kochałem ją za to, podziwiałem, byłem gotów spełnić każde jej życzenie.
Oprócz jednego.
– Nie, mamo, nie zrobię tego – powtórzyłem.
– To już ostatnia okazja, synku – powiedziała. – On umiera.
– Nie. Skoro nas opuścił, wybierając inną kobietę, to teraz niech tamta wysiaduje przy jego łóżku.
– Wiesz dobrze, że jego nowy związek się rozpadł.
– Trudno. Jest ryzyko, jest zabawa. Postawił wszystko na jedną kartę, to teraz ma.
Mama zmarszczyła brwi, co w jej wykonaniu wyrażało skrajną dezaprobatę. Uciekłem więc wzrokiem przed jej gniewnym spojrzeniem i przez przypadek zerknąłem na wiszące na ścianie zdjęcia. Dziadkowie, rodzice w dniu ślubu, kilkanaście fotek mnie w wózku, stawiającego pierwsze kroki, ze szkolnym tornistrem. I portret ojca. Cały on – nadęty, z wysuniętym podbródkiem i komicznie zaciśniętymi ustami. Komediant. Pewnie myślał, że fotografując się w ten napuszony sposób, stylizuje się na twardziela. Żałosne… Naprawdę nie mogłem zrozumieć, po co mama trzyma na ścianie jego portret.
Ignorując więc surowy wzrok mamy, czmychnąłem do domu. Kiedy byłem już w przedpokoju, spytała jeszcze raz, czy moja decyzja jest ostateczna. Potwierdziłem. Jeszcze czego! Miałbym iść do szpitala, w którym dogorywał ojciec – człowiek, którym gardziłem i którego szczerze nienawidziłem – żeby nagle udawać kochającego synka? I po co? By facet sobie odszedł na tamten świat z poczuciem, że winy zostały mu wybaczone? A guzik! Trzeba było nie odchodzić od mamy. Nie porzucać 5-letniego, uwielbiającego go syna. Facet z dnia na dzień zniknął z mojego życia, pozostawiając po sobie ruiny i zgliszcza. Ile lat się z tej traumy podnosiłem? To przecież przez niego byłem w szkole agresywny, drażliwy, przez niego wiecznie musiałem udowadniać sobie i otoczeniu, że wcale nie jestem gorszy od innych.
Tylko dzięki sile i konsekwencji mamy wyszedłem na ludzi. Zdobyłem zawód, pracę, poznałem cudowną kobietę, ożeniłem się i mam najfajniejszego na świecie synka. Ojcu zawdzięczam tylko chaos i łzy.
Do mamy zaszedłem prosto z pracy, w domu byłem więc z godzinnym poślizgiem. Mój Antoś był już po kolacji, ale do czasu kąpieli i kładzenia się do łóżeczka mieliśmy jeszcze dosyć czasu, żeby się pobawić.
– Może wyjdziemy na plac zabaw? – zaproponowałem. – Albo wybudujemy wieżę z klocków?
– Wolę obejrzeć bajkę w telewizorze – oznajmił zdecydowanie Antoś.
– Nie możesz oglądać zbyt wielu bajek – powiedziałem. – Zwłaszcza przed snem. Sam mówiłeś, że jak naoglądasz się filmów, to w nocy śnią ci się koszmary.
Taka odpowiedź oczywiście nie przypadła Antosiowi do gustu.
– Ale ja chcę! – tupnął nogą, buńczucznie wysuwając podbródek i komicznie zaciskając usta.
Najpierw się roześmiałem. A potem… Zdałem sobie sprawę, że ta jego złowroga mina jest niemal wierną kopią innej, którą widziałem dzisiaj na portrecie mojego ojca. To samo spojrzenie, ten sam grymas. Cały dziadek…
Przez następną godzinę budowaliśmy z klocków zamek, potem go burzyliśmy i przerabialiśmy w stację kosmiczną. Zabawa była szampańska, Antoś zupełnie zapomniał o telewizji, lecz ja nie mogłem otrząsnąć się z szoku. Bo czy mi się to podobało czy nie, mój ukochany synek nosił w sobie geny człowieka, którym gardziłem. Z którym nie chciałem mieć nic wspólnego. Nawet na łożu śmierci. Jak pogodzić się z tym paradoksem?
Kilka godzin później wciąż nie mogłem sobie tego poukładać w głowie. Niby żadne odkrycie, to przecież normalne, że dzieci są podobne do swoich dziadków. Dla mnie jednak nagle zaczęło stanowić to problem. Kochałem Antosia bezgranicznie, był moim światem. A jednak nosił w sobie ziarenko kogoś, kto w moich oczach stanowił uosobienie zła.
„A może zbyt łatwo potępiłem ojca?” – przyszło mi do głowy koło północy, kiedy wciąż bezsennie przewracałem się z boku na bok. Na jego odejście, porzucenie mnie i mamy patrzyłem zawsze z jednej perspektywy – swojej. Może jednak istnieje jakaś inna prawda – jego? Mama przecież nie miała łatwego charakteru, wiedziałem to dobrze. Owszem, była kochana, uczciwa, dałaby się pokroić za swoich bliskich, ale robiła się nieznośna, kiedy nie mogła postawić na swoim. Może po prostu nie potrafili się ze sobą porozumieć?
Niespodziewanie zaczęły mi się przewijać przed oczami dawno zapomniane, czy też raczej wyparte ze świadomości obrazy. Jak tata niesie mnie na barana, a ja czuję się panem całego świata. Jak zaśmiewając się do rozpuku, oddaje mi swojego loda po tym, gdy ja upuściłem na ziemię swojego. I jeszcze jak podnosi mnie w górę, żebym mógł zjechać ze zjeżdżalni, jak odprowadza mnie do przedszkola, jak pierwszy raz sadza mnie na rowerku. Czy ktoś, kto pozostał w pamięci w tak wielu obrazach, nawet jeśli później zdradził, może być tak do końca zły? Z tą myślą, tym pytaniem bez odpowiedzi w końcu zasnąłem.
O dziwo, obudziłem się rześki i wypoczęty. A co najważniejsze, dokładnie wiedziałem, co chcę zrobić. Jak co dzień zjadłem śniadanie, pocałowałem na do widzenia żonę i odwiozłem synka do przedszkola. A potem zadzwoniłem do pracy i poprosiłem o pół dnia urlopu.
Szpital był duży i zatłoczony. Dopchanie się do pani w okienku rejestracji zajęło mi kwadrans. Szybko podałem imię i nazwisko ojca. Pani przesunęła palcem po liście pacjentów i oświadczyła:
– Oddział Intensywnej Opieki Medycznej. Pierwsze piętro. Wejście tylko za zgodą lekarza dyżurnego.
Kilka minut później ubierałem się w błękitny fartuch w wyłożonej kafelkami śluzie prowadzącej do sali z najciężej chorymi. Nie bez zdziwienia uświadomiłem sobie, że… czuję tremę. Kompletnie nie miałem pojęcia, co powiem ojcu.
Do licha! Jak rozmawiać z kimś, kto był dla mnie kiedyś jedną z dwóch najważniejszych na świecie osób, a potem stał się najbardziej znienawidzonym wrogiem? Co powiedzieć człowiekowi, którego nie wiedziałem tyle lat?
Pełen sprzecznych myśli i uczuć poszedłem w ślad za pielęgniarką. Zatrzymałem się w obszernej sali zastawionej popiskującą aparaturą. Gdzieś między tą maszynerią stały łóżka. A w nich nieruchome, otoczone plątaniną rurek i przewodów sylwetki. Która z nich była moim ojcem? Czy go rozpoznam?
– Trzecie po prawej – wybawiła mnie z kłopotu pielęgniarka.
Podziękowałem jej skinieniem i ostrożnie podszedłem do leżącego. Nie przypominał mężczyzny z moich wspomnień. Tamten był wielki, władczy, pewny siebie. Ten był skurczonym jak mumia mikrusem o ostrych rysach twarzy i przymkniętych oczach. Gdy jednak zbliżyłem się do niego na pół kroku, powieki uniosły się i spojrzały na mnie przytomnym wzrokiem.
– Synu… – szepnął. – Tak bardzo na ciebie czekałem. I przepraszam. Wybacz mi, jeśli potrafisz…
Nagle poczułem ucisk w gardle, a oczy zaczęły mnie szczypać. Bez wahania postąpiłem bliżej, ująłem kościstą dłoń i lekko ścisnąłem. Chciałem mu odpowiedzieć, wyrzucić wszystkie niewypowiedziane przez lata emocje i słowa. Zapewnić, że wybaczam. Zamiast tego jednak po prostu przystawiłem jego chłodną dłoń do swego czoła. Nie wiem, jak długo tak trwaliśmy.
Z zamyślenia wyrwał mnie dopiero przenikliwy pisk stojącej obok maszyny. Nadbiegła pielęgniarka, po niej lekarz. Pokręcili się, popstrykali przyciskami, wreszcie ktoś powiedział.
– To już koniec. Odszedł.
Od tamtej pory minęło kilka lat. Antek chodzi do szkoły, pięknie rośnie i nie ogląda już bajek. Od filmików dla dzieci woli wyjście z kumplami na boisko lub na rower. Patrząc, jak rośnie i się zmienia, a także – co nieuniknione – oddala ode mnie i zaczyna żyć własnym życiem, wspominam czasem ostatnie chwile mojego ojca. I dziękuję Bogu, że choćby na sam koniec zdobyłem się na to, by się z nim pojednać.
Antek zrobił zaciętą minę.
Dotarło do mnie, że… jest podobny do dziadka.
Mateusz, 44 lata
Zobacz także:
Dziewięć lat temu mój starszy syn powiedział, że nie chce mnie już nigdy więcej widzieć. Rozumiem go. Tak bardzo chciałbym cofnąć czas, aby móc naprawić swój błąd. Gdy Maria powiedziała mi, że Adam chce ze mną rozmawiać na Skypie, w pierwszej chwili pomyślałem, że kpi sobie ze mnie. Ale ona stała w progu naszego pokoju i patrzyła na mnie poważnymi, smutnymi oczami. – Naprawdę? – spytałem nieswoim głosem, bo trudno mi było w to uwierzyć. – Naprawdę – żona skinęła głową. Podniosłem się z wersalki, minąłem ją i wolno ruszyłem do dużego pokoju. W ciągu tych kilkudziesięciu sekund w drodze do komputera, przed oczyma stanął mi tamten wieczór, kiedy to widziałem Adama po raz ostatni. Niewiele pamiętałem z tamtych chwil, tyle tylko, co z opowieści żony Byłem przecież wtedy pijany, najzwyklej w świecie uchlany prawie do nieprzytomności, zresztą, jak prawie każdego wieczoru w tamtych latach. Prowadziłem wtedy własny biznes, duży warsztat samochodowy. Zatrudniałem kilka osób, interes dobrze się kręcił, trzymałem wszystko twardą ręką, na brak klientów i kasy nie narzekałem. A że moja robota wymagała nerwów i stałej uwagi, no to cóż w tym dziwnego było, że pod wieczór wpadałem do baru na szklaneczkę albo i dwie. Stać mnie było, za swoje piłem, odstresować się musiałem . Nie podobało się to moje popijanie żonie, wiadomo, jak to kobieta, zawsze znalazła powód do burczenia. A że ja nie pozostawałem jej najczęściej dłużny, więc awantury były u nas na porządku dziennym. Co mi tam baba miała jeździć po głowie, ja utrzymywałem dom, na wszystko sam robiłem, synowie kształcili się, obaj na studiach już wyższych byli, więc nie miała się czego czepiać. Ale ona wymyślała mi od pijaków, spokoju nie dawała, gdy wracałem wieczorami, no to za swoje dostawała. A chłopaki nasze zamiast za ojcem murem stanąć, to matki...
Mój ośmioletni synek, Bartek, zawsze był zapatrzony w ojca jak w obrazek. Wszystko, co robił tatuś, było naj! Najlepiej grał w gry komputerowe, najszybciej jeździł samochodem, najmądrzej wszystko tłumaczył. Nawet jajecznica przez niego przygotowana była według synka najsmaczniejsza, choć moim zdaniem była zbyt rzadka. Gdybym ja taką postawiła na stole, krzywiłby się pewnie, grzebał w talerzu widelcem. A tatusiową pałaszował bez mrugnięcia okiem. Chwilami byłam nawet zazdrosna o to jego uwielbienie dla ojca. Trzeba jednak przyznać, że Igor na nie zasługiwał. Nie był tylko niedzielnym tatusiem. Po powrocie z pracy poświęcał synowi mnóstwo czasu. Razem się bawili, dużo rozmawiali. Mieli swoje męskie tajemnice. Aż tu nagle wszystko się zmieniło. Nasz syn zrobił się smutny i przygaszony Zaczęło się dwa tygodnie temu. Mąż pojechał po Bartka do szkoły. Gdy weszli do domu, był zdenerwowany. – Czy ty łaskawie zdradzisz mi wreszcie, co się stało? Przecież wiesz, że o wszystkim możesz mi powiedzieć! – dopytywał się syna. Mały nie odpowiedział. Rzucił kurtkę w korytarzu i poszedł do swojego pokoju. – Rany, boskie, co mu zrobiłeś? – naskoczyłam na męża. – No właśnie nic! Wszystko było jak zwykle. Poszedłem po niego na świetlicę. A on, zamiast się przywitać, spojrzał na mnie z wściekłością. I przez całą drogę nie odezwał się słowem – odparł mąż. – Co się dziecka czepiasz? Może po prostu miał zły dzień? Ty też czasami stroisz fochy! Jak sobie wszystko poukłada, to sam do ciebie przyjdzie i powie, o co chodzi. Zobaczysz, będzie dobrze – stwierdziłam. Nie sądziłam, że dzieje się coś złego. Byłam pewna, że mały pokłócił się z kolegą albo nieszczęśliwie zakochał się w jakiejś blondyneczce z warkoczykami… No i na razie...
Staś umarł nad ranem. Trzymałam w dłoniach jego małe, pięcioletnie piąstki i modliłam się, żeby nie cierpiał. Odszedł we śnie. Kilka godzin wcześniej stracił przytomność, ale do końca nie wyplątał swoich wychudzonych rączek spomiędzy moich palców. Wiedziałam, że powinnam pozwolić mu odejść. Znałam te wszystkie psychologiczne i religijne teorie o duszy i relacjach silniejszych niż śmierć, czułam, że jakąś częścią mnie przytrzymuję go na tym świecie, ale jako matka nie umiałam go puścić. Mam pełną świadomość, że to ja skazałam go na ostatnie tygodnie niewyobrażalnego bólu silniejszego od morfiny i długo nie umiałam sobie tego wybaczyć. Latami żyłam w rozpaczy Odsunęłam się od męża i przyjaciół, coraz bardziej poirytowanych moim zachowaniem, od rodziny, a co najgorsze, od starszej córeczki... Jej strata, to kolejna pozycja na mojej liście błędów, których nie wybacza się matce. Iwonka miała siedem lat, kiedy zmarł jej braciszek. Ale już dwa lata wcześniej choroba zabrała jej nas. Białaczka Stasia rozwijała się długo i podstępnie, myląc tropy, i zwodząc lepszymi dniami, żeby rozpętać się na dobre, kiedy już nie było cienia szansy na wyzdrowienie. Nagle z dnia na dzień Staś stracił przytomność, a Iwonka beztroskie dzieciństwo. Zniknął jej ukochany braciszek zamknięty za murami szpitala, zapomnieli o niej czuwający przy nim na zmianę rodzice. Nawet nie jestem w stanie wyobrazić sobie, co przeżywała moja córeczka. Niby rozmawialiśmy z nią o chorobie Stasia, niby wspieraliśmy ją, a jednak coraz bardziej się oddalaliśmy. Po kilku pierwszych dramatycznych miesiącach czuwania w kolejnej klinice przy synku, podjęliśmy decyzję, że ja zostanę przy Stasiu czterysta kilometrów od domu, a mąż będzie pracował na dwóch etatach, żeby opłacić mój pobyt, jego dojazdy i drogie witaminy dla syna. Iwonka, dla której i tak nie...
